Nietrzymanie moczu inaczej nazywane inkontynencją to wstydliwa dolegliwość, która należy do chorób cywilizacyjnych XXI wieku. Problem ten występuje u 75 % pań w wieku powyżej 75 lat, u 44–57 %. kobiet w grupie wiekowej 40–60 lat i u 25 %. dziewczyn w wieku 14–21 lat. Pojawia się głównie na skutek uszkodzenia mięśni dna miednicy mniejszej oraz osłabienia mięśni oplatających cewkę moczową. U 34 % nietrzymanie moczu pojawia się po porodzie. W dzisiejszym artykule przeczytasz o tym czym jest nietrzymanie moczu, jak je rozpoznać, jakie są rodzaje nietrzymania moczu, czym jest pęcherz nadreaktywny a czym pęcherze niewrażliwy, jakie są przyczyny, jak fizjoterapia może zapobiec przed operacją, dowiesz się również czym jest dzienniczek mikcji, dowiesz się o czym świadczy kolor moczu + na końcu postu będziesz mogła pobrać bezpłatny plik z dzienniczniem mikcji, który otrzymują nasze pacjentki uroginekologiczna.
1. CZYM JEST NIETRZYMANIE MOCZU I JAK JE ROZPOZNAĆ?
Nietrzymanie moczy określa się jako niekontrolowany, mimowolny wyciek moczu w ciągu dnia lub w nocy. W zależności od rodzaju schorzenia oraz jego nasilenia, ilości uryny mogą pojawiać się w różnych sytuacjach i różnej ilości. Wiele kobiet, które się do nas zgłasza nie jest w stanie rozpoznać czy mają nietrzymanie moczu czy jest to wydzielina z pochwy. Prostym testem, który to sprawdzi jest założenie rano jasnej bielizny (najlepiej białej). Po całym dniu należy sprawdź co znajduje się na bieliźnie. Jeśli będzie to zaschnięta skorupa jest to wydzielina śluzu. Jeśli wydzielina na bieliźnie będzie miękka w kolorze jasnożółtym jest to mocz. Możemy wyróżnić 5 stopni nietrzymania moczu pod kątem ilości mimowolnie wydalanego moczu przez 4 godziny:
Kropelkowe do 50 ml – najczęściej występuje jako gubienie kilku kropli moczu w trakcie dnia,
Lekkie 50-100 ml – wyciek moczu jest większy, często następuje podczas dźwigania, śmiania się czy kichania,
Średnie 100-200 ml – mocz wycieka już w trakcie codziennych czynności, takich wstawanie z krzesła czy bieganie,
Ciężkie 200-300 ml – wyciek moczu może nastąpić nawet podczas stania. To obfite ilości, porównywalne z tymi oddawanymi zwykle w toalecie,
Bardzo ciężkie powyżej 300 ml – wiąże się z całkowitą utratą władzy nad czynnościami fizjologicznymi.
2. JAKIE SĄ PRZYCZYNY ORAZ CZYNNIKI RYZYKA
- PRZYCZYNY NIETRZYMANIA MOCZU U KOBIET:
osłabienie mięśni dna miednicy, które odpowiadają między innymi za zaciskanie cewki moczowej i kontrolowanie oddawania moczu
uszkodzenie mięśni dna miednicy mniejszej,
uszkodzenie mięśni Kegla,
osłabienie mięśni oplatających cewkę moczową,
liczba porodów naturalnych (im więcej porodów tym większe ryzyko osłabienia mięśni dna miednicy oraz powstawania nietrzymania moczu),
waga noworodka oraz tydzień porodu - po 40 tyg ciąży wzrasta ryzyko osłabienia mięśni dna miednicy,
wiek, starzenie się organizmu negatywnie wpływa na elastyczność mięśni
menopauza + zmiana gospodarki hormonalnej.
- PRZYCZYNY NIETRZYMANIA MOCZU U MĘŻCZYŹN:
osłabienie mięśni dna miednicy, które odpowiadają między innymi za zaciskanie cewki moczowej i kontrolowanie oddawania moczu
przerost gruczołu krokowego,
patologie pęcherza, np. kamica czy infekcje układu moczowego. otyłość,
częste zaparcia,
przebyte operacje układu moczowo-płciowego
- CZYNNIKI RYZYKA:
zakaz parcia na mocz oraz stolec,
ograniczenie aktywności fizycznej związanej z podskokami oraz wykonywania brzuszków,
nauka prawidłowych nawyków toaletowych (ze stołeczkiem), wstawania z łóżka przez bok,
nauka ergonomicznego dźwigania i podnoszenia przedmiotów, z pozycji zgiętych nóg lub z kucania, a nie metodą „rwania” obiektów do góry przy zgiętym tułowiu przez brzuch,
prawidłowa nauka kaszlu i kichania.
3. RODZAJE NIETRZYMANIA MOCZU:
W zależności od przyczyny wyróżniamy nietrzymanie moczu:
wysiłkowe nietrzymanie moczu,
naglące nietrzymanie moczu,
nietrzymanie moczu uwarunkowane przepełnieniem,
mieszane nietrzymanie moczu.
💧 WYSIŁKOWE NIETRZYMANIE MOCZU:
NA CZYM POLEGA:
Nietrzymanie moczu, które występuje najczęściej. Jest to głównie gubienie moczu, spowodowane wzrostem ciśnienia śródbrzusznego. Jest to bezwiedne wypływanie niewielkich objętości moczu bez towarzyszącego uczucia parcia, brak zwiększenia częstości mikcji podczas dnia, brak także potrzeby oddania moczu podczas spoczynku nocnego. Interwał mikcyjny (przerwa między kolejnym oddawaniem moczu) wynosi około 3 godzin.
U KOGO WYSTĘPUJE: w dużej części dotyczy kobiet po przebytych porodach, a także pań wkraczających w okres pomenopauzalny, mających zaburzenia hormonalne.
POJAWIA SIĘ PODCZAS:
kichania,
kaszlu,
skakania,
biegania,
zmiany pozycji ciała,
aktywności fizycznej,
podnoszeniu ciężkich przedmiotów.
JAKIE SĄ OBJAWY:
popuszczanie moczu w czasie wysiłku fizycznego, kaszlu czy kichania,
brakiem parcia na mocz,
wysokim ciśnieniem wewnątrz jamy brzusznej powodującym mimowolny wyciek moczu,
brakiem czynności skurczowej mięśnia wypieracza.
JAKIE SĄ PRZYCZYNY:
zbyt duża ruchomość w okolicy połączenia pęcherza moczowego z cewką moczową pod wpływem obciążenia w wyniku niewystarczającego podparcia przed dno miednicy mniejszej.
niewydolność mięśnia zwieracza wewnętrznego cewki moczowej,
osłabienie dna miednicy mniejszej,
okresie pomenopauzalnym niedobór estrogenów może upośledzać szczelność cewki moczowej. Bezpośrednie urazy cewki moczowej powodują tworzenie się blizn, przez co w efekcie zaburzają również jej czynność.
💧 NAGLĄCE NIETRZYMANIE MOCZU:
NA CZYM POLEGA:
Nietrzymanie moczu spowodowane jest nieprawidłową i nadmierną aktywnością mięśni pęcherza - kurczą się one zbyt nagle i zbyt wcześnie, przed otrzymaniem właściwego sygnału z mózgu. Występuje często bardzo silna, potrzeba natychmiastowego oddania moczu i zwykle w ciągu kilku sekund dochodzi do jego wypływu. Interwał mikcyjny wynosi około 60 minut.
U KOGO WYSTĘPUJE: to najczęściej występujący rodzaj nietrzymania moczu u mężczyzn.
JAKIE SĄ OBJAWY:
częstomocz, czyli zbyt częste oddawanie moczu w porównaniu do typowej częstości oddawania moczu;
nykturia, czyli konieczność oddania moczu w nocy;
parcia naglące, czyli gwałtowna, niepochamowana potrzeba oddania moczu wynikająca z nieprawidłowych skurczów pęcherza w trakcie jego wypełniania;
wyciek moczu poprzedzony parciem naglący, czyli mimowolny, niedający się powstrzymać wyciek.
KIEDY WYSTĘPUJE:
przy zmianie pozycji ciała,
podczas orgazmu
pod wpływem dźwięków lejącej się wody,
w trakcie stosunku płciowego - typowo podczas orgazmu,
może też pojawiać się przy zapaleniu pęcherza moczowego,
dolegliwość towarzysząca np. stwardnieniu rozsianemu,
JAKIE SĄ PRZYCZYNY:
choroby prostaty lub stany pourazowe,
nieprawidłową budową nerek np. zwężeniem moczowodów,
nowotwory jelita, jajnika, macicy,
złe nawyki toaletowe, nieprawidłowe wstawanie z łóżka, złe podnoszenie i noszenie przedmiotów,
zaburzenia neurologiczne.
Nieleczone naglące nietrzymanie moczu może prowadzić do ataków kolki nerkowej.
PĘCHERZ NADREAKTYWNY - objawia się intensywną i trudną do powstrzymania potrzebą oddania moczu w ciągu dnia (częstomocz) oraz w nocy (nykturia). Przyczyną wystąpienia objawów pęcherza nadreaktywnego jest zaburzenie funkcjonowania nerwów odpowiadających za prawidłowe funkcjonowanie układu moczowego. Występuje zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.
OBJAWY:
częstomocz – czyli wielokrotne oddawanie małych ilości moczu (powyżej 8 razy na dobę). Dodatkowo występuje bolesne parcie na mocz, na skutek skurczu mięśnia wypieracza, pomimo iż pęcherz moczowy jest wypełniony w niewielkiej objętości.
parcia naglące – są one nagłą, bolesną oraz niepohamowaną potrzebą mikcji. Spowodowane są skurczami mięśni pęcherza moczowego.
nietrzymanie moczu z parć naglących – mimowolne popuszczanie moczu z powodu silnego odczucia parcia.
obecność moczu zalegającego w pęcherzu po zakończeniu mikcji – pomimo zakończenia oddawania moczu, w pęcherzu pozostaje niewielka ilość moczu.
nykturia – czyli oddawanie moczu w nocy (należy pamiętać, iż potrzeba mikcji w nocy po spożyciu dużych ilości płynów wieczorem jest normą).
PĘCHERZ NIEWRAŻLIWY - objawia się nietrzymaniem moczu z przepełnienia. Brak odczucia potrzeby pójścia do toalety przez wiele godzin. Mocz gromadzi się w pęcherzu aż w pewnym momencie samoistnie zaczyna wyciekać. Występuje do rzadziej niż pęcherze nadreaktywny.
💧 NIETRZYMANIE MOCZU Z PRZEPEŁNIENIA:
NA CZYM POLEGA
Nietrzymanie moczu jest spowodowane przeszkodą w odpływie moczu z pęcherza, który jest wypełniony i często bardzo rozciągnięty, a mocz stale lub okresowo bezwiednie wycieka.
U KOGO WYSTĘPUJE:
mężczyzn z powiększonym gruczołem krokowym
POJAWIA SIĘ PODCZAS:
Gdy pęcherz nie opróżnia się całkowicie i stopniowo napełnia się zalegającym moczem. To zdarza się najczęściej przy przerośniętym gruczole krokowym, który powoduje zwężenie ujścia pęcherza. Zaparcie powoduje, że pęcherz nie opróżnia się całkowicie i jest w nim zatrzymywany mocz. Pęcherz staje się bardzo rozciągnięty przez mocz, a mechanizm zamykający ujście nie wytrzymuje powstałego ciśnienia, co powoduje wyciekanie moczu.
JAKIE SĄ OBJAWY:
popuszczanie moczu,
nadreaktywność pęcherza moczowego,
mała elastyczność pęcherza,
ból.
JAKIE SĄ PRZYCZYNY:
osłabienie lub przeciążenie mięśni pęcherza moczowego,
powiększony gruczoł krokowy,
nieprawidłowe funkcjonowanie pęcherza moczowego,
upośledzoną kurczliwość wypieracza.
💧 MIESZANE NIETRZYMANIE MOCZU:
NA CZYM POLEGA:
Postać mieszana to połączenie dwóch powyższych rodzajów nietrzymania moczu: łączy w sobie wysiłkowe nietrzymanie moczu oraz nietrzymanie moczu z pacia. Charakteryzuje się mimowolnym wyciekiem moczu, któremu towarzyszy uczucie nagłego parcia. Może pojawiać się zarówno w ciągu dnia oraz nocy.
U KOGO WYSTĘPUJE: zarówno u kobiet jak i mężczyzn.
KIEDY WYSTĘPUJE:
podczas wysiłku fizycznego,
podczas kaszlu lub kichania.
JAKIE SĄ PRZYCZYNY:
towarzyszące choroby urologiczne, ginekologiczne, neurologiczne itp.
urazy układu nerwowego,
schorzenia układu moczowo-płciowego,
nowotwory,
wady wrodzone,
choroby zakaźne (AIDS),
zaparcia,
zakażenie dróg moczowych,
otyłość,
palenie tytoniu,
cukrzyca.
4. FIZJOTERAPIA NIETRZYMANIA MOCZU:
Fizjoterapia w przypadku nietrzymania moczu jest bardzo skuteczna. Skupia się głównie na odpowiednim treningu mięśni dna miednicy, badania mówią, że 70 % kobiet, które regularnie wykonywały ćwiczenia przez 6 miesięcy odzyskały kontrolę nad trzymaniem moczu. Dodatkowo w problemie nietrzymania moczu pracujemy nad:
trening pęcherza,
nauka prawidłowego rozluźniania oraz napinania mięśni dna miednicy,
elektrostymulacja,
magnetostymulacji o niskiej częstotliwości
walka z otyłością,
farmakologia,
leczenie zaburzeń perystaltyki przewodu pokarmowego,
ograniczenie przyjmowania płynów oraz spożywania kofeiny.
5. O CZYM ŚWIADCZY KOLOR MOCZU:
Prawidłowe zabarwienie moczujest jednym z czynników diagnostycznych, które mówi o dobrym stanie zdrowia. Mocz to płyn o charakterystycznym kolorze oraz zapachu. Głównym jego składnikiem jest woda, pozostałe elementy to produkty przemiany materii szkodliwe dla organizmu. Zupełnie niewielką ilość stanowią sole mineralne oraz barwniki żółciowe (to one odpowiedzialne są za kolor, zapach i smak). Zmiana jego barwy może świadczyć o chorobie, która pojawiła się w organizmie. Co oznacza kolor moczu:
* jasny mocz - zwykle nie jest oznaką choroby. Bardzo jasna barwa moczu świadczy jedynie dużej ilości przyjmowanych płynów, co w konsekwencji powoduje rozcieńczenie moczu i jego jasny kolor. Jest to zatem sytuacja fizjologiczna,
* ciemny mocz - zwykle sugeruje odwodnienie,
* pomarańczowy - może oznaczać zaburzenia w metabolizmie kwasów żółciowych, może być spowodowany stosowaniem środków przeczyszczających, witamin z grupy B, lub karotenu.
* brązowy - związany z odwodnieniem lub chorobami wątroby czy nawet nowotworem, * czerwony - czasem jest konsekwencją zażywanych leków, ale również oznaką chorób nerek lub pęcherza moczowego. * niebieski - nietypowe zabawienie moczu najprawdopodobniej jest efektem określonej diety i spożycia produktów zawierających sztuczny barwnik. Taki mocz może pojawiać się ewentualnie także po niektórych lekach. Inne możliwe przyczyny: infekcja spowodowana pałeczką ropy błękitnej, zapalenie wątroby, niekiedy nowotwór, * czarny - to efekt nadmiaru żelaza w organizmie lub symptom, który może świadczyć o obecności melaniny, pojawiającej się w moczu wtedy, gdy w organizmie rozwija się produkujący ją nowotwór. Wymaga to natychmiastowej wizyty u lekarza,
* biały, mętny - jest typowy dla ropnych zakażeń układu moczowego (najczęściej bakterii E. Coli, Proteus). Kolor biały oznacza obecność ropy w moczu. Dodatkowo najczęściej znajduje się w nim śluz lub pasma śluzu, często się pieni. Kolor ten może świadczyć o obecności leukocytów.
6.DZIENNICZEK MIKCJI:
Dzienniczek mikcji jest zalecaną metodą diagnostyki problemów z nietrzymaniem moczu, obecności pęcherza nadreaktywnego lub osłabienia mięśni miednicy. Polega na skrupulatnym zapisywaniu liczby mikcji i objętości oddawanego moczu przez kolejne trzy dni, a także zapisywaniu epizodów nietrzymania moczu czy parć naglących. Sumienne prowadzenie dzienniczka mikcji pozwala na określenie rodzaju nietrzymania moczu, zaawansowania dolegliwości oraz wdrożenia najtrafniejszego leczenia.
JAKIE INFORMACJE ZAWIERA DZIENNICZEK MIKCJI:
liczbę mikcji + dokładną godzinę mikcji,
objętość moczu w ciągu dnia i nocy,
dobową liczbę mikcji,
średnią objętość mikcyjną,
częstotliwość incydentów nietrzymania moczu (podczas aktywności fizycznej, kichania, kaszlu czy śmiechu,
współwystępujące parcia naglące i ich nasilenie,
zużycie wkładek lub podpasek (jak często),
epizody nietrzymania moczu,
wypite płyny (do płynów zaliczamy także zupy, kawę, koktajle) z określeniem ilości, godziny spożywania płynów oraz jego rodzaju,
JAK SIĘ PRZYGOTOWAĆ DO WYPEŁNIANIA DZIENNICZKA:
zakupić pojemnik z miarką (objętość około 600 ml),
wydrukować dzienniczek mikcji i trzymać go przy toalecie.
JAK UZUPEŁNIAĆ DZIENNICZEK MIKCJI:
Dzienniczek mikcji należy skrupulatnie wypełniać przez minimum 3 kolejne dni, gdyż krótsze pomiary mogą być niewiarygodne. Przynajmniej jeden z tych dni powinien być dniem wolnym od pracy. Zaleca się, aby pomiary mikcji wykonywać w domu, gdyż przeprowadzanie pomiarów ilości moczu należy wykonywać przez całą dobę.
WYNIKI:
U osób zdrowych, bez problemów z drogami moczowymi i mięśniami dna miednicy, średnia objętość moczu oddawanego podczas jednej mikcji to 500–600 ml, średnio co 3 godziny. Dzienna prawidłowa liczba mikcji to 6–8, w nocy za normę uznaje się brak lub jeden epizod oddawania moczu.
PLIK DO POBRANIA:
PODSUMOWANIE
Nietrzymanie moczu jest dosyć powszechnym i bardzo wstydliwym problemem XXI wieku, które dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn w każdym wieku. Z nietrzymaniem moczu warto zgłosić się do fizjoterapeutki uroginekologicznej i są dosyć osiągnąć spektakularne efekty. Fizjoterapia może uchronić przed operacją.
Pozdrawiamy
Gabinet Kasia Dźwigała - Masaż i Fizjoterapia
